Lâm Hình Thi Giang Vi

臨 刑 詩  -  江 為

街 鼓 侵 人 急﹐
西 傾 日 欲 斜。
黃 泉 無 旅 店﹐
今 夜 宿 誰 家﹖

Lâm Hình Thi - Giang Vi

Nhai cổ xâm nhân cấp
Tây khuynh nhật dục tà
Hoàng tuyền vô lữ điếm
Kim dạ túc thùy gia ?

THƠ LÀM LÚC BỊ TỬ HÌNH

Trống giục đến tai người tử tội
Chiều tàn sương lạnh phủ muôn nơi
Ở chốn âm ty không quán trọ
Thôi tạm qua đêm giữa đất trời

Badmonk - Tâm nhiên

Tác giả Giang Vi năm sinh năm mất không rõ, quê quán Tống Châu, nay là huyện Dân Quyền, tỉnh Hà Nam. Tránh loạn sang ở Kiến Dương, thuộc nước Mân thời Thập Quốc (đất đai gồm tỉnh Phúc Kiến ngày nay). Nghe tin nước Nam Đường (đất đai gồm tỉnh Giang Tô ngày nay) mở khoa thi, ông đến thi hoài nhưng không đậu. Vua Nam Đường nhân viếng chùa Bạch Lộc, đọc thơ ông viết trên vách, khen hay. Nhưng không có ai tiến cử, nên ông phẫn chí. Ông sang nước Ngô Việt (đất đai gồm tỉnh Chiết Giang ngày nay) mưu sự phản nghịch. Việc không thành, ông bị tử hình. Trước khi chết, sắc mặt ông bình thản và lời thơ ra sao xin coi bài thơ này .

Riêng Cao Bá Quát thì

Ba hồi trống giục: đù cha kiếp!
Một nhát gươm đưa đéo mẹ đời!


Sử nhà Nguyễn ghi: “Mùa đông năm 1854, cuộc biến loạn phát khởi tại Mỹ Lương (Sơn Tây) và tràn ra các vùng lân cận”.Sử thần của Triều đình cũng không dám ghi Cao Bá Quát làm giặc, chỉnhân năm đó vùng trung du Bắc Việt bị nạn châu chấu hoành hành tàn phá mùa màng mà gọi là Giặc Châu-Chấu có Cao Bá Quát tham gia. Kết thúc tang thương này dẫn đến: Hai con ông là Cao Bá Phùng và Cao Bá Thông phải chết chém ngay năm 1854 tại bản quán là làng Phú Thị. Anh ông là Cao Bá Đạt đang làm tri Huyện huyện Nông Cống Thanh Hóa bị bắt ngay tại Huyện đường và đã tự tử ngay khi bị áp giải. Cháu ông là Cao Bá Nhạ trốn thoát nhưng cuối cùng cũng bị bắt, bị xử tội chết sau khi Đức vua Tự Đức đọc văn bản Tự Tình Khúc. Họ Cao phải tuyệt tự!
Riêng Cao Bá Quát thì mỗi “nhà” ghi mỗi khác:
-Người thì biểu: ông và hai con bị đưa về làng Phú Thị, chém đầu ngay để “thị chúng” và cũng để cho các cánh quân khác của ông cùng những tàn quân hết hy vọng trỗi dậy.
-Người lại biểu: Cao Bá Quát bị đóng cũi? Đóng gông giải về Hà Nội, rồi đưa về Kinh xét xử nên mới có đôi câu Cảm Khái:“Một chiếc cùm lim chân có Đế!
Ba vòng xích sắt bước thì Vương! Sách Thực Lục Chánh Biên thì chép: “Khi ông đem viện binh cho cánh quân ở Yên Sơn. Ông bị viên Suất Đội (của triều đình) là Đinh Thế Quang bắn chết”.Đâu là sự thật? Ai? Ở đâu? Nghe được đôi câu này:

Ba hồi trống giục: đù cha kiếp!
Một nhát gươm đưa đéo mẹ đời!