Chỉ 16 ca khúc, Đoàn Chuẩn đã đi vào đời sống âm nhạc VN như là một nhạc sĩ viết về tình yêu say đắm nhất.
Tung phấn hương yêu qua bao lời hát
Bay tới bên em, tới em thầm nhắc
Đây ý tơ xưa đâu duyên tình cũ
Bóng anh phai dần ái ân tàn theo
Mối tình nghệ sĩ như giấc mơ
Chóng tàn vì vương vấn muôn ý thơ...
Đoàn Chuẩn không phải là những "Lá Thư", "Tà Áo Xanh", "Lá Đổ Muôn Chiều" như người ta thường nói, mà là con thuyền: Thuyền rời xa bến vắng người ợi Con thuyền muôn đời, của ca dao, của Đường Thi, từ bến Tần Hoài của Đỗ Mục, đến bến Phong Kiều của Trương Kế - hay gần hơn - trong Xuân Diệu: Tình du khách thuyền qua không buộc chặt...
Ca khúc Đoàn Chuẩn là thế giới quy ước. Người phụ nữ tô quầng mắt, ngập ngừng trong chiếc áo nhung..., đôi mắt như hồ thu..., bên cầu ngồi xoã tóc thề... là người đẹp trong tranh Tố Nữ, tranh lụa ....
Trong thế giới quy ước và hư ảo đó, Đoàn Chuẩn đã vẽ vời nên vẻ đẹp của Trần Gian qua những mùa Thu Quyến Rũ:
Anh mong chờ mùa thu
Trời đất kia ngả màu xanh lơ
Đàn bướm kia đùa vui trên muôn hoa
Bên những bông hồng đẹp xinh
Anh mong chờ mùa thu
Dìu thế nhân dần vào chốn Thiên Thai
Vài cánh chim ngập ngừng không muốn bay
Mùa thu quyến rũ anh rồi...
Cái sắc mạnh huy hoàng của Đoàn Chuẩn là ở chỗ đó. Ông đã đưa Thiên Thai về đây với thu trần gian, trong khi Văn Cao phải lên tận cõi Đào Nguyên. Trong tình khúc Đoàn Chuẩn, Hoa xuân (đã) gặp bướm trần gian, ánh trăng xanh (đã) tan thành suối trần gian...
Đoàn Chuẩn hay Từ Linh, Từ Linh hay Đoàn Chuẩn, hai tên hay một tên, thiết nghĩ cũng đâu có gì là quan trọng để phải cố công tìm hiểu, vì chính người viết ra cái tên ấy cũng chẳng hề bận tâm, cũng chẳng xem chuyện gì là quan trọng. Cứ xem như một cái tên cũng được vậy, có sao đâu. Hai tên đã như một tên gọi đầy tình thương mến và ngưỡng mộ đối với người yêu nhạc. Người đời vẫn cứ nói "bài hát ấy là của Đoàn Chuẩn Từ Linh", chứ không nói "...là của Đoàn Chuẩn và Từ Linh". Tác giả của những bản tình ca đó đã muốn ghép chung hai cái tên ấy thành một, vậy thì ta cũng nên tôn trọng, cũng nên hiểu như vậy mà xếp hai cái tên ấy nằm cạnh bên nhau, gần lại với nhau. Hơn thế nữa, một khi đã xem "mối tình nghệ sĩ" chỉ "như giấc mơ" thôi và đã từng có những lúc quay lưng "lạnh lùng mà đi luyến tiếc thêm chi", thì có sá gì một cái tên mà hai chàng chẳng "gửi gió cho mây ngàn bay"...
Ca khúc Đường Về Việt Bắc bày tỏ tâm sự của người nhạc sĩ với người vợ lúc xa cách khi từ bỏ cuộc sống ấm no nơi đô hội để bước chân vào chốn sơn lâm ở Khu Bốn, vợ con di tản lên vùng núi đồi Việt Bắc:
Chiều nào áo tím nhiều quá, lòng thấy rộn ràng, nhớ người.
Đường về Việt Bắc bao cách xa,
Nhìn về đường lối đây núi cao, muôn xa xăm, đầy lá hoa reo ngàn xưa.
Đường về ngập gió tha phương, tiếc đời gấm hoa, màu sắc núi rừng...
Nhớ nhau từng phút yêu từng giây.
Đường về Việt Bắc xa xôi rừng núi.
Nâng phím tơ lên mấy cung lả lơi.
Đường về Việt Bắc xa xôi núi đồi .
Mùa thu có đẹp nhưng sao cứ nghe man mác buồn!
Lá vàng từng cánh rơi từng cánh... (Gửi Gió Cho Mây Ngàn Bay)
Mưa rơi làm rụng lá vàng... (Thu Quyến Rũ)
Thôi thế từ nay như lá vàng bay... (Lá Đổ Muôn Chiều)
Lá thu còn lại đôi ba cánh... (Lá Đổ Muôn Chiều)
Lá thu lìa cành nhớ hoa ngàn xưa... (Tình Nghệ Sĩ) Những chiếc lá lìa cành mà hai chàng gọi là "những cánh đời mong manh" hay là "nước mắt người đi". Trên những dòng nhạc ấy, chỉ thấy những hoa rơi, lá rơi, và những chuyện tình buồn vời vợi....
Thực ra đâu có riêng gì mùa thu, mùa nào trong nhạc ĐC-TL cũng có vẻ buồn cả. (Mùa xuân mà "lá vẫn bay...", vẫn "hoa mai rơi từng cánh trên đường..." thì cũng đâu có vui gì).
Nhưng tại sao lại là mùa thu? Có phải vì mọi chuyện khởi đầu từ mùa thu...
Ta quen nhau mùa thu, ta thương nhau mùa đông, ta yêu nhau mùa xuân... (Tà Áo Xanh)
Nhớ tới mùa thu năm xưa gửi nhau phong thư ngào ngạt hương... (Lá Thư)
Và cũng kết thúc vào mùa thu...
Nhưng một sớm mùa thu, giữa chân trời xanh ngắt, nàng đi gót hài xanh... (Gửi Người Em Gái)
Để mùa thu lá vàng khóc tình ta... (Vàng Phai Mấy Lá)
Chuyện tình mùa thu để lại nhiều hối tiếc.
Thu nay vì đâu tiếc nhiều, thu nay vì đâu nhớ nhiều... (Thu Quyến Rũ)
Mùa thu ĐC-TL đẹp như bài thơ. Có khi chỉ trong một bài nhạc ("Cánh Hoa Duyên Kiếp" chẳng hạn) ta nhặt ra được những câu thơ viết về mùa thu thật là đẹp, tưởng như hai chàng nhạc sĩ bỗng nhiên nổi hứng, bỏ nhạc quay sang làm thơ vậy: yêu một sớm, nhớ nhau bao mùa thu..., tình em như mây trong mùa thu bay rợp lối..., hương thu màu tím buồn... (cũng tựa như "màu thời gian tím ngát" trong thơ Đoàn Phú Tứ vậy).
Mùa thu ĐC-TL đẹp như tranh vẽ. Có khi chỉ là những nét chấm phá:
Hàng cây đứng hững hờ, lá vàng từng cánh rơi từng cánh... (Gửi Gió Cho Mây Ngàn Bay)
Hoặc có khi là cảnh trí đầy mầu sắc, bầu trời trong xanh, bướm hoa và chim chóc:
Trời đất kia ngả mầu xanh lơ, đàn bướm kia đùa vui trên muôn hoa, bên những bông hồng đẹp xinh... (Thu Quyến Rũ)
Và cánh chim ngập ngừng không muốn bay... (như sợ làm vỡ mùa thu)
Làm sao có thể vẽ được bức tranh sinh động ấy, làm sao có thể bắt được những rung động của thiên nhiên ấy nếu không có một trái tim thật là nhạy cảm. Người nghe tưởng nghe được cả tiếng thở nhẹ của mùa thu, tưởng thấy được cả không gian lắng đọng của đất trời vào thu, tưởng chạm tay vào được cả vạt áo dài lướt thướt của mùa thu, và như ngất ngây trong khoảnh khắc "dìu thế nhân dần vào chốn thiên thai" ấy...
Giờ ông đã ra đi. Chắc chắn rằng tên tuổi của ông còn lưu danh bởi những tình khúc bất hủ làm lay động mọi con tim...
Viết tổng hợp theo báo Văn - Một mối tình với mùa thu .
No comments:
Post a Comment